Ҳамид Олимжон таваллудининг 110 йиллигига БАХТ ВА ШОДЛИК КУЙЧИСИ

Ўзбек адабиётида ўз ижоди билан мангуга ном топган шоирлар кўпчилик. Улар орасида  Ҳамид Олимжоннинг ўрни бўлакча. Бу сўзларни бежизга ёзаётганим йўқ. Сабаби мактабда ўқувчиларга дарс бериш жараёнида шоир ижодидан намуналарни ўқир эканман бутун вужуди билан шеър тинглаётган болажонларнинг нигоҳидаги ҳайрат ва завқ менга ҳам ўз таъсирини ўтказмасдан қолмайди.

Болалик кунларимда,

Уйқусиз тунларимда.

Кўп эртак эшитгандим,

Сўзлаб берарди бувим…

Содда ва самимий бу мисралар ҳар бир ўқувчини болалик дамларига бир зумда етаклаши шубҳасиз. Шоир ижодини ўқувчиларга ўргатиш жараёнида шу нарсага амин бўлганманки, Ҳамид Олимжоннинг бирор бир шеъри йўқки ҳаяжонланмасдан ўқий олсанг.

Водийларни яёв кезганда,

Бир ажиб ҳис бор эди менда.

Чаппар уриб гуллаган боғин,

Ўпар эдим Ватан тупроғин…

Ўз туғилган юртинг ҳақида бу қадар жўшқин ва юракдан куйлаш ҳаммага ҳам насиб этавермайди. Шоир ижоди билан яқиндан танишар экансиз унга бежизга бахт ва шодлик куйчиси деб таъриф беришмаганлигига амин бўласиз.

1909 йилда Жиззах шаҳрида дунёга келган шоир талабалик йиллариданоқ ўзининг шеъриятга бўлган ўзгача ҳаваси билан тенгдошларидан ажралиб турарди. Илк ижод намуналаари билан устозлар назарига тушган ёш йигитчанинг шеърий машқлари дастлаб газеталарда чоп этилган бўлса, 20 ёшида Ҳамид Олимжоннинг илк шеърий тўплами “Кўклам” номи билан нашр этилади. Бу ўша давр учун жуда катта истеъдоднинг намойиши эди. Ёшлигиданоқ ўз ижодида табиатни, унинг ўзига хос бетакрор гўзалликларини шеъриятга ажиб бир тарзда олиб кира олган шоир кўп ўтмай шеърият мухлисларининг севимли ижодкорига айланди.

Деразамнинг олдида бир туп,

Ўрик оппоқ бўлиб гуллади…

Бу каби содда, самимий ва гўзал ташбеҳларни ёзиш учун инсоннинг ўзида табиатга шайдолик бўлиши лозим. Ўзи табиатни севмаган, ундан завқ оламган инсон бошқаларга завқ бера олмайди.

Ҳамид Олимжон ижоди билан яқиндан танишар эканмиз унинг “Олов сочлар” (1931), “Ўлим ёвга” (1932), “Пойга” (1932) каби шеърий тўпламлари нашр этилганлиги ва бу билан у ўз даврининг таниқли шоирига айланганини эътироф этиб ўтиш ўринли деб ўйлаймиз.

Уруш йилларида Ҳамид Олимжон қаламини қуролга айлантири олган, одамларни Ватан ҳимоясига чорлай билган, ўз қаҳрамонлари билан ғалабага муносиб ҳисса қўша олган ижодкорлар сафининг олдида бўлди. Урушнинг оловли йилларида унинг “Муқанна” номли шеърий драмаси яратилди. Ҳанузгача ўзбек драматургиясининг гултожи бўлиб келаётган бу асар ўзининг тарбиявий аҳамиятини йўқотгани йўқ. Бу йилларда шоир “Жангчи Турсун”, “Роксананинг кўз ёшлари” каби балладаларни ҳам ёздику, уни ҳали – ҳануз ҳаяжонланмасдан ўқиб бўлмайди.

Ҳамид Олимжон Ўзбекистон Фанлар академиясининг мухбир аъзоси сифатида ўзбек адаабиётининг долзарб масалалари бўйича қатор илмий – танқидий асарлар ҳам яратди. Шоирнинг таржимонлик соҳасидаги маҳорати алоҳида таҳсинга лойиқдир. Ҳамид Олимжон А.С.Пушкин, Л.Н.Толстой, М.Горький, В.Маяковский, А.Серафимович, М.Лермонтов, Н.Островский каби ижодкорларнинг машҳур асарларини ўзбек ўқувчиларига ўз она тилларида ўқишлари учун имкон яратди. Унинг таржимасидаги асарларни ўқир экансиз гўёки асар ўзбек тилида ёзилганга ўхшайди. Бу шоирнинг таржимон сифатидаги маҳоратидан ҳам дарак беради.

Хулоса қилиб айтганда Ҳамид Олимжон ижоди ҳар бир давр, ҳар қандай замонда ҳам ўз қидр – қимматини йўқотмайди. Зеро, у ўз қаҳрамонларидан бирининг тилидан ёзганидек:

Халққа айтинг, мен асло ўлганим йўқ,

Ёв қўлида таслим ҳам бўлганим йўқ.

Мен элимнинг юрагида яшайман,

Эрк деганнинг тилагида яшайман.

 

 

                                                                                                          Дилдора  САТТОРОВА

                                               Қарши туманидаги 69 – умумий ўрта таълим мактабининг она тили ва адабиёт фани ўқитувчиси